دعاوی ملکی و ثبتی از مهم‌ترین و پرچالش‌ترین انواع دعاوی در نظام قضایی ایران هستند و اغلب دارای پیچیدگی‌های حقوقی زیادی‌اند. در ادامه، توضیح مختصری از مهم‌ترین دعاوی ملکی و ثبتی شرح میگردد:

 دعاوی ملکی (حقوقی)

این دعاوی مربوط به مالکیت، نقل‌ و انتقال، استفاده، تصرف و اختلافات مربوط به املاک و اراضی هستند.

1. دعوی خلع ید

وقتی کسی بدون اجازه در ملک شما تصرف کرده (مثل غصب).

مالک می‌تونه علیه متصرف غیرقانونی اقامه دعوا کنه.

شرط: ارائه سند مالکیت رسمی یا اثبات مالکیت.

2. دعوی تصرف عدوانی

اگر کسی ملک را به‌زور یا بدون رضایت از تصرف شما خارج کرده باشد.

نیاز نیست مالک باشید؛ فقط کافی است سابقه تصرف مشروع داشته باشید.

این دعوی هم به صورت حقوقی قابل طرح است، هم کیفری.

3. دعوی تخلیه ید

برای پایان دادن به قرارداد اجاره یا استفاده‌ی مجاز مستأجر پس از پایان مدت.

با توجه به نوع اجاره (تجاری یا مسکونی)، قوانین متفاوتی دارد.

4. دعوی رفع مزاحمت یا ممانعت از حق

اگر کسی مانع استفاده مشروع شما از ملک‌تان شود (مثلاً راه دسترسی به زمینتان را ببندد)، می‌تونید این دعوی را مطرح کنید.

5. دعوی افراز ملک مشاع

اگر ملکی بین چند نفر به‌صورت مشاعی باشد و یکی از آن‌ها بخواهد سهم خود را جدا کند.

مرجع رسیدگی: اداره ثبت یا دادگاه، بسته به اینکه ملک سابقه ثبتی دارد یا نه.

6. دعوی فروش ملک مشاع (تقسیم‌ناپذیر)

اگر ملک قابل افراز نباشد، می‌تونید تقاضای فروش و تقسیم ثمن کنید.

7. دعوی الزام به تنظیم سند رسمی

وقتی ملک را خریداری کرده‌اید ولی فروشنده از تنظیم سند رسمی به نام شما خودداری می‌کند.

با ارائه مبایعه‌نامه و پرداخت ثمن، می‌تونید دادخواست بدید.

8. دعوی ابطال سند رسمی یا مبایعه‌نامه

اگر سندی به اشتباه یا با جعل یا بدون رعایت حقوق قانونی صادر شده باشد.

نیاز به ارائه دلیل قوی، مثل سوءاستفاده، عدم حضور مالک، فقدان شرایط معامله.

دعاوی ثبتی (در حوزه ثبت اسناد و املاک)

این دسته دعاوی مربوط به ثبت و اصلاح مالکیت‌ها، اسناد، املاک و امتیازات قانونی است.

1. اعتراض به ثبت ملک

اگر ملک یا زمینی توسط دیگری به نام خودش ثبت شده و شما نسبت به آن ادعای مالکیت دارید.

باید ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۲ ماه) از تاریخ آگهی ثبت اعتراض کنید.

2. ابطال سند مالکیت

گاهی اسناد به اشتباه یا بدون رعایت حقوق اشخاص صادر شده (مثلاً سند معارض یا جعلی).

دادگاه می‌تونه دستور ابطال سند بده.

3. درخواست صدور سند رسمی مالکیت (تثبیت مالکیت)

وقتی ملکی فاقد سند رسمی است، می‌تونید با مدارک مالکیت (قولنامه، قبض، تصرفات و…) درخواست صدور سند کنید.

4. دعوی اصلاح حدود اربعه، مساحت یا مشخصات سند

اگر در سند اشتباهاتی مانند متراژ نادرست، نام مالک، یا موقعیت مکانی وجود داشته باشد.

5. رفع تعارض یا تداخل در ثبت

گاهی دو سند برای یک ملک یا بخش‌هایی از دو ملک صادر شده. این تعارض باید در اداره ثبت یا دادگاه بررسی و رفع شود.

6. ابطال اجراییه ثبتی

اگر اجراییه‌ای (مثلاً بابت رهن، مهریه، چک و…) توسط ثبت صادر شده و شما به آن معترضید، می‌تونید در دادگاه حقوقی تقاضای ابطالش رو مطرح کنید.

دعاوی ملکی معمولاً نیاز به کارشناس رسمی دادگستری (کارشناس نقشه‌برداری یا ثبتی) دارند.

در بسیاری از دعاوی ملکی، ارائه سند مالکیت رسمی یا دلایل محکم مثل تصرف، قولنامه، قبض و… ضروری است.

مهلت‌ها در دعاوی ثبتی بسیار مهم است (مثلاً اعتراض به ثبت فقط ۲ ماه مهلت دارد).