این دسته از دعاوی از رایج‌ترین موضوعات در دادگاه‌های حقوقی هستند و عمدتاً بین مالک، مستأجر، خریدار، فروشنده یا همسایه‌ها اتفاق می‌افتند.

 مهم‌ترین دعاوی ملکی حقوق

1. دعوی خلع ید:

 وقتی شخصی بدون مجوز یا قرارداد، ملک شما را تصرف کرده.
شرط: باید مالکیت رسمی داشته باشید (سند رسمی به نام خودتان).
هدف: گرفتن حکم برای بیرون کردن فرد متصرف از ملک.
مرجع رسیدگی: دادگاه حقوقی محل وقوع ملک.

2. دعوی تخلیه ید:

وقتی استفاده‌کننده از ملک (مثلاً مستأجر) پس از پایان قرارداد یا تخلف، ملک را تخلیه نمی‌کند.
شرط: وجود قرارداد اجاره یا اجازه‌نامه قبلی.
هدف: گرفتن حکم تخلیه ملک بدون ادعای مالکیت توسط متصرف.
مرجع رسیدگی: دادگاه یا شورای حل اختلاف (اگر زیر نصاب مالی باشد).

3. دعوی الزام به تنظیم سند رسمی:

معنا: وقتی ملکی را خریده‌اید اما فروشنده حاضر به تنظیم سند رسمی نیست.
شرط: داشتن مبایعه‌نامه یا توافق‌نامه مکتوب معتبر و پرداخت یا تعهد پرداخت ثمن.
هدف: گرفتن حکم الزام فروشنده به حضور در دفترخانه و انتقال سند.
مدارک مهم: قولنامه، فیش واریز، شهود، استعلام ثبتی.

4. دعوی مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف:

معنا: اگر کسی بدون اجازه یا پس از پایان قرارداد، از ملک شما استفاده کند، باید بابت مدتی که استفاده کرده اجرت بپردازد.
شرط: اثبات تصرف بدون رضایت یا بدون قرارداد.
نکته: مبلغ اجرت توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود.

5. دعوی رفع تصرف عدوانی (حقوقی):

معنا: وقتی ملک را به زور یا بدون اجازه از تصرف شما خارج کرده‌اند.
فرق با خلع ید: نیازی به سند رسمی مالکیت نیست؛ صرفاً باید سابقه تصرف مشروع را ثابت کنید.
نکته: دعوای تصرف عدوانی هم می‌تونه حقوقی باشه هم کیفری.

6. دعوی رفع مزاحمت و ممانعت از حق:

مزاحمت: اگر کسی بدون ورود به ملک، مانع استفاده شما بشه (مثلاً با ساخت دیوار یا ایجاد سر و صدا).
ممانعت از حق: وقتی کسی مانع استفاده شما از حقوقی مثل حق عبور یا حق استفاده از چاه یا حق ارتفاقی بشه.
مدرک: باید قبلاً از آن حق استفاده می‌کردید.

7. دعوی افراز ملک مشاع:

معنا: اگر ملکی بین چند نفر به‌صورت مشاعی (شراکتی) باشد و یکی از شرکا بخواهد سهم خود را جدا کند.
مرجع رسیدگی:
اگر ملک سند رسمی دارد: اداره ثبت
اگر سند رسمی ندارد یا اختلاف وجود دارد: دادگاه حقوقی

اگر افراز ممکن نباشد، می‌توانید تقاضای فروش ملک مشاع را مطرح کنید.

8. دعوی ابطال قرارداد یا ابطال سند:

اگر قرارداد خرید یا فروش ملک دارای ایراد قانونی باشد (مثلاً جعل، اکراه، عدم اهلیت طرفین، معامله فضولی و…) می‌توان درخواست ابطال آن را داد.
گاهی نیز ابطال سند رسمی مالکیت درخواست می‌شود (مثلاً به دلیل صدور اشتباه یا معارض).

9. دعوی مطالبه ثمن معامله:

اگر ملکی فروخته‌اید و خریدار مبلغ آن را پرداخت نکرده یا چکی داده که وصول نشده، می‌توانید درخواست مطالبه ثمن (قیمت معامله) را بدهید.

10. دعوی فسخ قرارداد ملک:

در صورت وجود شرط فسخ در قرارداد یا وقوع مواردی مثل:
تدلیس (فریب)
عیب در ملک
عدم انجام تعهدات می‌توانید درخواست فسخ معامله را مطرح کنید.

اکثر این دعاوی باید در دادگاه حقوقی محل وقوع ملک مطرح شوند.
معمولاً نیاز به کارشناس رسمی دادگستری، استعلام ثبتی و ارائه مدارک مالکیت وجود دارد.
در دعاوی با ارزش پایین (زیر نصاب)، ممکن است شورای حل اختلاف صالح باشد.